ارزیابی تأثیر عملیات مکانیکی آبخیزداری بر کاهش سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز حاجی‌آباد)

افزایش رو به رشد تلفات منابع آب‌وخاک حوضه‌های آبخیز در چند دهة اخیر، در اثر بهره‌برداری غیر اصولی از منابع، شدّت فزاینده‌ای یافته است. این موضوع موجب تشدید وقوع سیلاب‌ها، افزایش نرخ تولید رسوب و کاهش عمر مفید مخازن سدها گردیده است. این پژوهش که در حوضة آبخیز حاجی‎آباد واقع در استان کرمانشاه انجام گرفته، در پی ارزیابی تأثیر عملیات آبخیزداری بر روی میزان ذخیرة رواناب، کاهش سیلاب و سیل‌خیزی است. در ابتدا، بررسی‎های صحرایی انجام شد و مشخّصات مکانیکی و فیزیکی سازه‎های احداث‌شده ثبت و تحلیل داده‎ها انجام گرفت. در مرحلة بعد با استفاده از مدل هک اچ‌ام‌اس و شبیه‎سازی سیلاب حوضه، اقدام به بررسی تأثیر سازه‎ها در کنترل سیلاب و رواناب حوضة مورد مطالعه گردیده است. طبقبررسی‌های انجام‌شده و بازدیدهای مکرّر میدانی، حوضة آبخیز حاجی‎آباد از نقطه‌نظر سیل‌خیزی کم‌سیل‌خیز بوده و اکثر رواناب‌های ایجادشده قبل از رسیدن به خروجی حوضه در زمین نفوذ می‌کنند. همچنین در پشت سازه‌های کنترل سیلاب احداث‌شده در حوضة آبخیز حاجی‎آباد (بند خاکی، خشکه‌چین و گابیون) هیچ‌گونه انباشت رسوب دال بر ایجاد رواناب سطحی ملاحظه نگردید. این وضعیّت نشان می‎دهد که تعداد سازندهای احداث‌شده خیلی بیشتر از نیاز منطقه بوده است.